آسیب شناسی اجرای طرح کهاب - عملکرد و توجیه اقتصادی

انتشار بخارات بنزین از جایگاه های عرضه سوخت یکی از مهم ترین عوامل آلودگی هواست و این عامل جزو آن دسته از منابع آلاینده هواست که علاوه بر ضرر و زیان ناشی از ایجاد آلودگی هوا، زیان اقتصادی دیگری از منظر اتلاف سوخت در کشور ایجاد می کند. بنابراین کنترل و جلوگیری از این تبخیر اهمیت دوچندان پیدا می کند

اقدامات مربوط به جلوگیری از تبخیر بنزین

در ایران اقدامات مربوط به جلوگیری از تبخیر بنزین از سال ۱۳۸۵ و هم زمان با پیمان کیوتو شروع شد و اولین مصوبه در این خصوص در سال ۱۳۸۷ تصویب شد که مطابق آن وزارت نفت مکلف شد طرح کهاب (کاهش، هدایت، انتقال و بازیافت بخار بنزین) را در همه مسیر انبارش تا مصرف بنزین در کشور اجرا کند

تصاویر کهاب گستران
اجرای طرح کهاب

از مجموع بیش از ۳۰ انبار سوخت در کشور کمتر از ۱۰ عدد از آنها در حال اجرای طرح کهاب هستند. از حدود ۱۲هزار تانکر حمل سوخت در کشور نیز حدود ۷۰ درصد هنوز به الزامات طرح کهاب مجهز نشده اند. در جایگاه های توزیع سوخت نیز بخش دوم این طرح که تجهیز نازل هاست به هیچ وجه عملیاتی نشده است. به این ترتیب می توان گفت درصد زیادی از طرح کهاب در کشور پس از ۱۳ سال هنوز به اجرا در نیامده است.

هزینه اجرای طرح کهاب

البته اجرای هر طرحی می بایست براساس مطالعات هزینه – فایده انجام گیرد. همان طور که اشاره شد فواید اجرای طرح کهاب شامل کاهش اتلاف سوخت و کاهش آلودگی هواست.

  • براساس محاسبات صورت گرفته با اجرای کامل طرح کهاب ۱۶٫۶۷۹٫۰۴۰ میلیون ریال صرفه جویی اقتصادی براساس کاهش هدرروی سوخت در سال در کل کشور به دست خواهد آمد که با مقایسه هزینه تکمیل طرح کهاب در کل کشور که ۲۶٫۷۸۴٫۰۰۰ میلیون ریال است، طول دوره بازگشت سرمایه تکمیل طرح کهاب حدود یک سال و هفت ماه برآورد می شود.
  • همچنین براساس محاسبات صورت گرفته درخصوص شهر تهران، اگر فایده ناشی از کاهش آلودگی هوا را هم به صرفه جویی ناشی از مصرف سوخت اضافه کنیم، اجرای کامل طرح کهاب در جایگاه های عرضه سوخت این شهر بین ۲٫۲۶۸٫۸۲۵ تا ۲٫۲۶۳٫۸۰۰ میلیون ریال عایدی اقتصادی خواهد داشت که در مقایسه با هزینه اجرای آن که برابر ۸۰۴٫۰۰۰ میلیون ریال است، مدت زمان بازگشت سرمایه حدوداً چهار ماه برآورد می شود.
تصاویر کهاب گستران

توجیه اقتصادی طرح کهاب

بنابراین تکمیل طرح کهاب در کشور کاملاً از منطق و توجیه اقتصادی برخوردار بوده و بازگشت سرمایه آن به سرعت اتفاق خواهد افتاد. اما عدم اجرای کامل این طرح در کشور به دلیل نبود نظام پرداخت سرمایه اولیه و دریافت عایدی ناشی از اجرای طرح اتفاق می افتد.

در تنظیم این سازوکار و نظام مالی می توان کارگروهی ملی برای اجرای طرح کهاب با حضور همه ذینفعان تشکیل داد و با ایجاد یک صندوق به نام صندوق سرمایه گذاری اجرای طرح کهاب که منابع مالی آن از ذینفعان و سرمایه گذاران بخش خصوصی تأمین می شود، هزینه های اجرای این طرح را فراهم کرد.

همچنین مجلس شورای اسلامی نیز می تواند با استفاده از قدرت قانون گذاری و اهرم نظارتی خود نقش مؤثری در پیشبرد اجرای طرح کهاب در کشور داشته باشد.