استیج سوم نقشی کلیدی در بازیافت بخارات بنزین و بازگرداندن آنها به چرخه مصرف در یکی از مهمترین پروژههای صنعت سوخت و انرژی ایران، یعنی طرح کهاب دارد. استیج ۳ با هدف کاهش آلودگی هوا و بازگرداندن سوخت هدررفته به چرخه سوخترسانی؛ در سه مرحله اصلی اجرا میشود. اجرای استیج III طرح کهاب نیازمند مجهز کردن جایگاه سوخت به دستگاه بازیافت بخار بنزین است. در این مقاله بهطور نگاهی داریم به استیج سه طرح کهاب و مراحل مهم و اصلی آن.
شرکت کهاب گستران آیریک، اولین ابداعکننده دستگاههای استیج ۲ و استیج ۳ طرح کهاب در ایران است. این شرکت تا کنون توانسته بسیاری از جایگاههای سوخت سطح کشور را مجهز به سیستم جمعآوری و بازیافت سوخت کند. برای اطلاع از خدمات مربوط به طرح کهاب کافیست با شماره ۰۳۱۳۵۷۲۰۱۰۳ تماس گرفته و مشاوره رایگان دریافت کنید.

روشها و مکانیزم اجرای استیج سوم طرح کهاب
پس از جمعآوری بخارات بنزین که در مرحله استیج دوم طرح کهاب و هنگام سوختگیری از خودروها متصاعد میشود، میتوان در مرحله سوم طرح کهاب این بخارات را بازیافت کرد. این فرآیند شامل جمعآوری، فشردهسازی، میعان و در نهایت بازگرداندن مایع به چرخه سوخترسانی است و معمولاً با استفاده از فناوریهای تبریدی، غشایی و جذبی انجام میشود.
در ادامه نگاهی داریم به روشهای مختلف بازیافت بخارات سوخت.
روش تبریدی
در این روش با استفاده از سیکل تبرید، بخارات بنزین، میعان میشوند. تین روش بهدلیل ایمنی بالا و کارایی مناسب، در ایران کاربرد بیشتری دارد. مکانیزم عمل روش تبریدی را میتوان در سه مرحله زیر خلاصه کرد:
- ابتدا بخارات بنزین با استفاده از کمپرسور فشرده میشوند.
- سپس وارد کندانسور شده و با کاهش دما، بخارات به مایع تبدیل خواهند شد.
- مایع جمعآوری شده مجدداً به چرخه سوخت برمیگردد.
مزایای روش تبریدی
- کارایی بالا: توانایی بازیافت حجم زیادی از بخارات.
- ایمنی مناسب: کاهش خطر انفجار بهواسطه کنترل دما.
- کاهش آلودگی هوا: به دلیل جلوگیری از انتشار بخارات بنزین به محیط.
روش غشایی
ویژگی اصلی این روش، استفاده از غشاهای نیمهتراوا برای جداسازی بخارات بنزین است. روش غشایی در بسیاری از سیستمهای پیشرفته و پالایشگاههای بزرگ به کار میرود. غشای نیمهتراوا به لایهای نازک و خاص گفته میشود که فقط به بعضی از مواد اجازه عبور داده و بقیه را متوقف میکند. مثلاً در بازیافت بخارات بنزین، این غشا میتواند مولکولهای بنزین را از هوا جدا کرده، اما بقیه گازها را عبور دهد. مکانیزم عمل روش غشایی شامل مراحل زیر است:
- بخارات بنزین از میان غشاهایی با نفوذپذیری انتخابی عبور میکنند.
- مولکولهای هیدروکربنی از غشا عبور کرده و مابقی گازها دفع میشوند.
- بخارات جداشده به سیستم میعان و بازیافت هدایت میشوند.
مزایای روش غشایی
- دقت بالا در جداسازی: توانایی جداسازی بخارات هیدروکربنی با خلوص بالا.
- مصرف انرژی کم: نسبت به روشهای دیگر انرژی کمتری مصرف میکند.
- طول عمر بالای تجهیزات: غشاها معمولاً نیاز به نگهداری کمی دارند.
روش جذبی
یکی از قدیمیترین و در عین حال مؤثرترین روشها برای بازیافت بخارات بنزین در استیج ۳، روش جذبی است. در که در آن از مواد جاذب مانند کربن فعال استفاده میشود. مکانیزم عمل این روش شامل مراحل زیر است:
- بخارات بنزین به برج جذب هدایت میشوند.
- مواد جاذب بخارات را به خود جذب میکنند.
- بخارات جذبشده با تغییر شرایط دما و فشار بازیافت میشوند.
مزایای روش جذبی
- هزینههای پایینتر: نسبت به روشهای پیشرفتهتری مانند غشایی.
- سادگی در اجرا: مناسب برای جایگاههای کوچک سوخت.
- کاربرد گسترده: در صنایع مختلف بهویژه در پمپبنزینها.

بهترین روش برای اجرای استیج سه طرح کهاب کدام است؟
انتخاب روش مناسب برای اجرای استیج سه به عواملی چون ظرفیت سیستم، نوع کاربری و هزینههای اجرایی بستگی دارد، بهطوری که:
- پالایشگاهها و صنایع بزرگ: روش غشایی به دلیل دقت و کارایی بالا توصیه میشود.
- جایگاههای سوخت عمومی: روش تبریدی بهدلیل ایمنی و عملکرد مناسب گزینهٔ بهتری است.
- کاربردهای کوچکتر: روش جذبی با توجه به سادگی و هزینههای کمتر مناسب خواهد بود.
اجزای اصلی استیج سوم طرح کهاب
مکانیزم استیج سه در طرح کهاب، از تجهیزات و اجزای خاصی مانند کمپرسور (جهت فشردهسازی بخارات بنزین)، کندانسور (جهت میعان بخارات و تبدیل به مایع)، اواپراتور (جهت تبخیرو جمعآوری بخارات)، شیر انبساط (جهت کنترل فشار و دما) تشکیل میشود. در ادامه به شرح بیشتر آنها پرداختهایم.
۱. کمپرسور (Compressor)
عملکرد: کمپرسور بخارات بنزین را جهت افزایش فشار آنها را فشرده میکند. این کار باعث میشود بخارات با سرعت بیشتری به کندانسور منتقل شوند.
انواع کمپرسورها:
- کمپرسورهای پیستونی
- کمپرسورهای اسکرو (مارپیچی)
- کمپرسورهای سانتریفیوژ
۲. کندانسور (Condenser)
عملکرد: کندانسور نقش کلیدی در میعان بخارات بنزین دارد. با کاهش دما، بخارات به مایع تبدیل میشوند.
مکانیزم: بخارات فشردهشده وارد لولههای خنککننده (عموماً توسط آب یا هوا) میشوند و طی فرآیند تبادل حرارتی به مایع تبدیل میگردند.
۳. شیر انبساط (Expansion Valve)
عملکرد: تنظیم فشار و دمای گاز خروجی از کمپرسور را بر عهده دارد. این شیر با کاهش فشار، شرایط مناسب برای تبخیر در اواپراتور را فراهم میکند. به کمک این شیر میتوان جریان بخار را بهصورت دقیق تنظیم کرد تا عملکرد سیستم بهینه شود.
۴. اواپراتور (Evaporator)
عملکرد: اواپراتور بخارات میعانشده را دوباره تبخیر میکند تا آنها را به صورت مایع در سیستم بازیافت کند.
نقش کلیدی: این قطعه بهویژه در سیستمهای تبریدی اهمیت دارد و به بازیابی بخارات باقیمانده کمک میکند.
۵. جاذبها و فیلترها (Adsorbents and Filters)
عملکرد: در روش جذبی، از مواد جاذب (مانند کربن فعال) برای جذب بخارات بنزین استفاده میشود.
ویژگیها: این مواد قابلیت جذب بخارات هیدروکربنی را دارند و در نهایت بخارات جذبشده دوباره به مایع تبدیل میشوند.
راهنمای نصب و راهاندازی تجهیزات استیج ۳ در جایگاههای سوخت
در هنگام نصب و راهاندازی تجهیزات استیج سوم رعایت ارزیابی اولیه و برنامهریزی، انتخاب فناوری مناسب، نصب درست تجهیزات مانند نصب کمپرسورها و سایر اجزای سیستم بازیافت بخارات بنزین، با دقت و مطابق با دستورالعملهای تولیدکننده الزامی است. جهت نصب و راهاندازی تجهیزات خود میتوانید از خدمات شرکتهای ارائه دهنده استیج ۳ مانند شرکت کهاب گستران آیریک بهرهمند شوید.
هزینه نصب و راهاندازی استیج سه طرح کهاب
هزینه نصب و راهاندازی استیج سه مانند سایر مراحل به عوامل متعددی مانند موارد زیر بستگی دارد.
- ظرفیت و اندازه جایگاه: بطوری که جایگاههای بزرگتر با تعداد نازلهای بیشتر نیاز به تجهیزات و سرمایهگذاری بیشتری دارند.
- نوع تجهیزات و فناوری مورد استفاده: استفاده از فناوریهای پیشرفتهتر ممکن است هزینههای بالاتری را در بر داشته باشد.
- هزینههای نصب و نگهداری: علاوه بر هزینه خرید تجهیزات، هزینههای نصب، راهاندازی و نگهداری نیز باید مدنظر قرار گیرد.
بر اساس آمار برآورد شده، اجرای کامل طرح کهاب در پمپبنزینهای کشور نیازمند بودجهای بالغ بر ۲۰۰۰ میلیارد تومان است. همچنین، استیج دوم و سوم این طرح پرهزینهتر از استیج اول هستند. با توجه به این موارد، برآورد دقیق هزینه نصب و راهاندازی استیج سوم طرح کهاب نیازمند ارزیابیهای تخصصی و در نظر گرفتن شرایط خاص هر جایگاه است.
جهت دریافت اطلاعات بیشتر از هزینه نصب و راهاندازی مرحله سوم طرح کهاب میتوانید با کارشناسان شرکت کهاب گستران آیریک تماس بگیرید.
چالشها و موانع اجرای استیج سوم
از جمله چالشها و موانع اجرای استیج سوم می توان به مشکلات فنی و تکنولوژیکی، هزینههای بالای تجهیزات و زیرساختها، نیاز به آموزش نیروی انسانی و فرهنگسازی اشاره کرد.
اجرای صحیح استیج سوم طرح کهاب دارای تأثیرات مثبت بسیاری در کاهش آلودگی هوا، افزایش بهرهوری اقتصادی و بهبود سلامت عمومی است. مزایای اجرای طرح کهاب بیشتر از موارد اشاره شده است. با سرمایهگذاری و توجه بیشتر به این مرحله، میتوان گامی مهم در حفظ محیطزیست و منابع انرژی برداشت.
